Κριτική: «Ορφανά», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μάρκελλου στο Μικρό Γκλόρια

Κριτική για την παράσταση «Ορφανά» του Dennis Kelly σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μάρκελλου στο Θέατρο Γκλόρια Μικρό.

Το έργο «Ορφανά» τού Dennis Kelly μεταφράζει και σκηνοθετεί ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος και τα διαπιστευτήρια είναι εμφανή στο τελικό αποτέλεσμα. Ο Dennis Kelly έγραψε όχι απλά ένα έργο, αλλά κατέγραψε την κοινωνική συνείδηση στα όρια του φασισμού, όπως αυτός προβάλλει μέσα από τη βία και τον φόβο που κατασκευάζεται ως καταναλωτικό προϊόν κυρίαρχα στα υποβαθμισμένα κοινωνικά στρώματα, υποβαθμισμένα λόγω ανέχειας και οικονομικής συρρίκνωσης.

Η βία στον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο, η άνοδος της ισλαμοφοβίας, και γενικότερα ο φόβος των μεταναστευτικών ροών διογκώνεται μέσα από δίκτυα νεοφασισμού, που δεν αποτελούν μορφές μόνο οργανωμένων ομαδοποιήσεων, αλλά βαθιά συνειδησιακά πεδία τα οποία ενεργοποιεί η εκάστοτε πολιτική τού κυρίαρχου δημόσιου αφηγήματος, προκειμένου να στρέψει τις μάζες πέρα από τα ουσιαστικά προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση, μετατρέποντας τον εκάστοτε «άλλο» σε πηγή τής αιτίας για τα δεινά που πλήττουν τις καταπιεσμένες ανθρώπινες υπάρξεις. 

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερη σημασία αποκτά ο ρόλος τής οικογένειας, τα πρότυπα που η ίδια προβάλλει και αναπαράγει από γενιά σε γενιά, καθώς και ο ρόλος τού δημόσιου λόγου, τής δημόσιας σφαίρας ηθικής και γλώσσας, ως μεταβιβαζόμενες «αλήθειας» τής κοινωνικής αυτοπραγμάτωσης, οι οποίες αποκτούν θεσμική μορφή σε μία εναλλαγή ρόλων και χαρακτήρων. Είναι ενδεικτικό πως οι δύο κεντρικοί ήρωες Έλεν και Ντάνι, εναλλάσσονται σε θέσεις και στάσεις επί του ίδιου ζητήματος, μένοντας, ωστόσο, προσκολλημένοι στους δύο πυλώνες μέσα από τους οποίους ετεροπροσδιορίζονται, αυτούς τής οικογένειας και τής πίστης. Μολονότι τίθεται επί τάπητος το ηθικό δίλημμα για την τελική στάση την οποία θα υιοθετήσουν, εξακολουθούν να αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στο «πρέπει» και στην ατομική «αλήθεια». 

Σε αυτό το σημείο έρχεται η σκηνοθετική άποψη τού Κωνσταντίνου Μάρκελλου να προσδιορίσει τα δεδομένα τού έργου και να μορφοποιήσει με μαεστρία και καθοδηγητική ορίζουσα την ηθική διάσταση της πλοκής. Για να πετύχει τον επιδιωκόμενο σκοπό, επιλέγει τη λιτότητα των σκηνικών μέσων, τέτοια όμως που επιτρέπουν την αφηγηματική ανάγνωση του κειμένου με τρόπο άμεσο και δεικτικό. Ουσιαστικά, το ίδιο το κείμενο και οι συνέπειές του, δοσμένες μέσα από τη σκηνοθετική άποψη του Κωνσταντίνου Μάρκελλου, επιβάλλουν στον θεατή την ταύτιση με τη θέση των κεντρικών προσώπων.

Επιτυγχάνει, επομένως, να κινητοποιήσει τη συνείδηση και τη συναισθηματική φόρτιση των συμμετεχόντων τής παράστασης, καταλήγοντας στη σύγκρουση με τον εαυτό τους, ως αναγκαιότητα για την αναζήτηση των απαντήσεων στις αιτιακές σχέσεις που η ίδια παράγει. Θέτει επομένως το ερώτημα «πώς θα αντιδρούσαμε σε μία αντίστοιχη κατάσταση», κατάσταση η οποία δεν βρίσκεται σε μία μεταφυσική σύνδεση με το μέλλον, αλλά στο εδώ και τώρα.

Σκηνοθετικά, λοιπόν, ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος επενδύει στον ρεαλισμό των ηρώων, ώστε να προβληθεί η σύνδεση με την αντικειμενικότητα των διαδραματιζόμενων γεγονότων και συνάμα αναδεικνύει σταδιακά τις πολιτικο-οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες εξέλιξης αυτών. Καταλήγει, επομένως, να αναγνώσει ο θεατής την παράσταση ως ανατομία τής βίας και τού φόβου που ασελγούν στο πτώμα των αξιών και των ηθών ενός παρηκμασμένου κόσμου. 

Ο σκηνοθέτης πετυχαίνει να δημιουργήσει και να διατηρήσει την ένταση των συναισθημάτων, καθώς αυτά μετακινούνται από την αποστροφή και τον θυμό, στην αποδοχή και τη θλίψη που εξ αρχής γεννιόνται στη σκέψη τού θεατή. Έχοντας την οικογένεια ως πρότυπο «αλήθειας», οι πρωταγωνιστές εναλλάσσονται σε θέσεις χειραγώγησης, εκφοβισμού και επιθυμίας για αναβίωση ενός ισορροπημένου και αποδεκτού παρελθόντος. Η δραματικότητα τού έργου αποτυπώνεται στους χειρισμούς των δύο αδελφών και, κυρίως, του άρρενος. Αυτή η διάσταση οδηγεί τους ήρωες σε ένα είδος αυτονόμησης, καθένας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και διακριτά γνωρίσματα.

Η Ελένη Στεργίου στον ρόλο τής αδελφής, υπηρετεί με επαγγελματική πειθαρχία τις απαιτήσεις τής ερμηνείας. Η ηθική τίθενται εν αμφιβόλω και αυτή ακριβώς την υπέρβασή της (ή την απόκρυψή της) μορφοποιεί επί σκηνής. Εξαναγκάζει το κοινό να προσκολληθεί πάνω της, καθώς προσδιορίζεται και κατευθύνεται από το άγνωστο για τη ζωή της και όλα όσα αυτή προβάλλει γύρω της. Για να την κατανοήσουμε, πρέπει να την αντικρίσουμε σε άμεση σχέση και σύνδεση με τον αδελφό της, Ντάνι.

Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος, και ως ηθοποιός, υποδύεται εξαίσια τον ρόλο που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς, κεντρική διαχείριση των μεταπτώσεων και ρυθμική εναλλαγή μεταξύ των εξωτερικών δεδομένων και των εσωτερικών τους απηχήσεων, γεγονός που μόνο εύκολο δεν δύναται να χαρακτηριστεί. Χαρακτηρίζεται από δυναμική η οποία επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες στιγμές και κορυφώνεται όταν η ροή τού λόγου του απαιτεί.

Ο Χρήστος Παπαδόπουλος στον ρόλο τού Λίαμ, είναι καθοριστικός για την έκβαση τής πλοκής. Είναι εξαιρετικά σημαντικός γιατί λειτουργεί ως «ξένο σώμα» στον κορμό τής οικογένειας και ταυτόχρονα αποτελεί τον καθρέφτη στον οποίο απεικονίζονται οι παθογένειες των χαρακτήρων.

Η σκηνοθεσία τού Κωνσταντίνου Μάρκελλου, υποστηριζόμενη από τις ενδυματολογικές επιλογές τής Αρετής Μουστάκα και τον σχεδιασμό των φωτισμών τής Στέλλας Κάλτσου, συγκρότησαν ένα τεχνητά άρτιο σκηνικό αποτέλεσμα, οριοθετώντας την ιστορική αφήγηση, θέτοντας με επιθετικούς/κλειστοφοβικούς όρους τη διάσταση που το έργο προβάλλει ανάμεσα στη συλλογική και την ατομική ευθύνη. Ο σκηνικός χώρος ουσιαστικά αντανακλά τους πολλαπλούς χώρους τού κοινωνικού γίγνεσθαι και τους αντίστοιχους, αθέατους, χώρους τού εσωτερικού εαυτού μας. 

Μία παράσταση μετρημένη από κάθε άποψη, με εξαιρετικές ερμηνείες και σκηνοθετική θέση ευδιάκριτη στο τελικό αποτέλεσμα.       

Info: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 & Κυριακή στις 20:00 στο Μικρό Γκλόρια (Ιπποκράτους 7, Αθήνα). Προπώληση στη viva.gr

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.